THẬP ĐỒ

Thập đồ hay thập mục ngưu đồ là 10 bức tranh chăn trâu.
Thập đồ gồm có :
1- Tầm ngưu.
2- Kiến tích.
3- Kiến ngưu.
4- Đắc ngưu.
5- Mục ngưu.
6- Kỵ ngưu qui gia.
7- Vong ngưu tồn nhân.
8- Nhân ngưu cưu vong.
9- Phản bổn hoàn nguyên.
10- Nhập thị thùy thủ.
Mười bức tranh tiêu biểu cho 10 nấc thang thiền mà hành giả phải leo lên để được vào nhà diệu pháp.
Từ bức 1 đến bức 8 tượng trưng cho 4 bực thiền tâm, bức 9 và 10 thuộc về thiền tánh (siêu thiền).
- Sơ thiền là pháp nhất tâm, tượng trưng bằng 2 bức tranh : Tầm ngưu và kiến tích; tiêu biểu bằng hình ảnh "Gà ấp trứng".
- Nhị thiền là pháp quán tâm, tượng trưng bằng 2 bức tranh : kiến ngưu và đắc ngưu; tiêu biểu bằng hình ảnh "Mèo rình chuột".
- Tam thiền là pháp vô tâm, tượng trưng bằng 2 bức tranh : mục ngưu và kỵ ngưu qui gia; tiêu biểu bằng hình ảnh "Bù nhìn coi chim".
- Tứ thiền là pháp ly tâm, tượng trưng bằng 2 bức tranh : vong ngưu tồn nhân và nhân ngưu cưu vong; tiêu biểu bằng hình ảnh "Vọng phu hóa đá".
- Siêu thiền là pháp ấn tâm hay "Niết bàn diệu tâm". Gồm có hai phần :
+ Minh tâm kiến tánh : tượng trưng bằng bức tranh : Phản bổn hoàn nguyên; tiêu biểu bằng hình ảnh "Mẫu tử tương phùng".
+ Hành thâm bát nhã : tượng trưng bằng bức tranh : Nhập thị thùy thủ.
Tứ thiền là 4 pháp phương tiện. Còn siêu thiền là pháp môn cứu cánh cũng gọi là pháp tánh hay tâm ấn.
Hành giả bước lên siêu thiền là đã đạt đến cứu cánh của thiền gọi là đắc pháp thành tựu tam thân (Định, Huệ, Bi) viên mãn.
Tóm lại, thập đồ là 10 bức tranh tượng trưng 2 cấp thiền.
- Cấp II : Thiền tâm.
- Cấp III : Thiền tánh.